สายสุนีย์ จ๊ะนะ หรือ แวว ชาวไทยรู้จักเธอดีในฐานะนักกีฬาวีลแชร์ฟันดาบทีมชาติไทย นักกีฬาหญิงผู้คว้าเหรียญทองพาราลิมปิกเกมส์คนแรกของไทย ในปี 2004 กรุงเอเธนส์ ประเทศกรีช เธอได้สร้างชื่อเสียงให้กับประเทศไทยอย่างยิ่งใหญ่ในการแข่งขันวีลแชร์ฟันดาบในรายการแข่งขันระดับนานาชาติ 2 รายการจากการแข่งขันฟันดาบ World แชมเปี้ยนชิพ (ชิงแชมป์โลก ) “IWAS Wheelchair Fencing World Championship 2023 ประเทศอิตาลี 1 เหรียญทองและ 1 เหรียญเงิน รวมถึงการแข่งขันเอเชียนพาราเกมส์ครั้งที่ 4 ประเทศจีน ในเดือนตุลาคมที่ผ่านมา เธอได้คว้าอีก 1 เหรียญทอง 3 เหรียญเงิน 2 เหรียญทองแดง ประเภทดาบเอเป้บุคคลหญิง คลาส B (รวม 6 เหรียญ)
“ปัจจุบันเธอเป็นมือหนึ่งของโลกและได้คว้าโควต้าเข้าร่วมพาราลิมปิกเกมส์ 2024 ที่ประเทศฝรั่งเศส เป็นที่เรียบร้อยแล้ว”
ล่าสุด เธอได้รับรางวัลนักกีฬาหญิงพิการดีเด่นแห่งชาติ ถ้วยพระราชทานฯ ในวันกีฬาแห่งชาติประจำปี 2566 อีกด้วย
นอกจากบทบาทการเป็นนักกีฬาแล้ว สายสุนีย์ยังมีบทบาทสำคัญในฐานะ UNFPA Advocate for Inclusive Population and Development เพื่อร่วมกันการรณรงค์การส่งเสริมสิทธิของคนพิการ รวมไปถึงการเข้าถึงสิทธิทางเพศและอนามัยการเจริญพันธุ์ (Sexual and Reproductive Health and Rights – SRHR) การยุติความรุนแรงด้วยเหตุแห่งเพศทุกรูปแบบ และสนับสนุนการพัฒนาตลอดช่วงวัยเพื่อเตรียมทุกกลุ่มประชากรเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างมีคุณภาพ โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับคนพิการ
สายสุนีย์ ผู้มีรอยยิ้มและแววตาที่สดใสมีพลังอยู่เสมอ เคยผ่านช่วงที่ทุกข์อย่างแสนสาหัสมาแล้ว เธอมิได้พิการมาตั้งแต่เกิด แต่เพราะอุบัติเหตุร้ายแรงที่เกิดขึ้นกับเธอในช่วงเพิ่งเริ่มเข้าสู่วัยทำงาน ทำให้เธอกลายเป็นคนพิการ จากที่เคยดูแลตนเองและเริ่มเลี้ยงดูครอบครัวได้ กลับต้องสูญเสียงานและโอกาสหลาย ๆ อย่างในชีวิตเพราะความพิการที่ทำให้เธอต้องใช้ชีวิตบนวีลแชร์มาจนถึงทุกวันนี้
สายสุนีย์ได้ปลุกพลังในตนเองขึ้นมา เพื่อออกจากความสิ้นหวัง แสวงหาโอกาสทางการศึกษาและอาชีพ จนในที่สุดเธอได้สมัครเข้าเรียนในศูนย์ฝึกอาชีพคนพิการ ได้พัฒนาจนเองจนสามารถดูแลตนเองและมีอาชีพได้อีกครั้ง กับเส้นทางที่เธอเลือก ได้เปิดโอกาสพาเธอมาสู่การฝึกฝนเป็นนักกีฬาวีลแชร์ฟันดาบที่มีชื่อเสียงของประเทศไทย เรียนจบปริญญาตรี และมีอาชีพที่มั่นคงในเครือบริษัทใหญ่ในทุกวันนี้
“สมัยก่อนสังคมไม่เปิดกว้าง ไม่ยอมรับคนพิการเลย…แต่ปัจจุบันสังคมเปิดกว้างให้เรื่องอาชีพแก่คนพิการมากขึ้น แต่ต้องรู้สิทธิและศักยภาพของตนเอง มีการรับคนพิการหญิงเข้าทำงานมากขึ้น ผู้หญิงพิการมีศักยภาพหลายด้าน สามารถเรียนจบถึงปริญญาตรี ปริญญาโท และบางคนสามารถสอบเข้าทำงานราชการได้ด้วย” สายสุนีย์กล่าว
ในมิติชีวิตครอบครัว คนพิการก็สามารถเลือกที่มีชีวิตครอบครัวในแบบที่ตนต้องการได้เช่นกัน สายสุนีย์เคยเผชิญกับความไม่เข้าใจของสังคมในสิทธิสุขภาพทางเพศและอนามัยการเจริญพันธุ์ของคนพิการ เธอเล่าให้ฟังว่า “ตอนไปฝากครรภ์ คุณหมอมองว่าพี่ไม่สามารถมีลูกได้ แต่เรามองว่าเป็นสิทธิของผู้หญิงคนหนึ่งที่จะมีลูก เรามีสิทธิที่จะเลือกว่าจะมีลูกหรือไม่มีก็ได้” และเธอจึงตัดสินใจที่เป็นแม่ ซึ่งทำให้เป็นคนพิการที่มีชีวิตครอบครัวแบบที่เธอต้องการได้ ไม่ต่างจากคนอื่น ๆ ในสังคม
“คนพิการที่อยากจะมีลูก เราสามารถมีลูกได้ แค่สำรวจตัวเองก่อนว่าพร้อมไหม อย่าให้ใครมากำหนดหรือมองว่าเราไม่สามารถมีลูกได้ สิทธิของเรา คือ ตัวเรา” สายสุนีย์กล่าวย้ำอย่างมั่นใจ
ในปี 2023 ที่กำลังจะผ่านไปในอีกไม่นาน สายสุนีย์ได้ร่วมแคมเปญเกี่ยวกับการไม่แบ่งแยกของคนพิการและการสนับสนุนส่งเสริมศักยภาพสตรีที่ UNFPA จัดขึ้น โดยสื่อสารเรื่องราวของเธอผ่านคลิปวิดิโอที่เผยแพร่สู่สาธารณะ เพื่อสร้างพลังใจสู่คนพิการและทุกคนให้ตระหนักถึงสิทธิและศักยภาพของตนเองในการที่จะเลือกชีวิตในแบบที่ตนต้องการ รวมถึงเรียกร้องให้เปิดกว้างและยอมรับคนพิการให้มีพื้นที่ในสังคมมากขึ้น
